Để nông sản 'rộng cửa' vào thị trường Nhật Bản

Sáng 5/6, tại TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) diễn ra Hội nghị kết nối giao thương, xúc tiến xuất khẩu hàng hóa giữa các doanh nghiệp tỉnh Gia Lai với doanh nghiệp nước ngoài năm 2025. Hội nghị do Sở Công Thương Gia Lai chủ trì; Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch ASEAN tại Nhật Bản và Công ty NK Hodings Co.Ltd đồng hành tổ chức.

Trong khuôn khổ hội nghị đã diễn ra phiên thảo luận chuyên đề “Từ vùng cao đến giá trị cao”. Với cách tiếp cận thực tiễn, giàu thông tin và mang tinh thần kết nối, phiên thảo luận đã mở ra những gợi ý thiết thực để nông sản từ ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia chinh phục thị trường Nhật Bản - nơi được xem là “thước đo vàng” về chất lượng và uy tín trong ngành nông nghiệp toàn cầu.

Ông Nguyễn Tuấn Anh, Quản lý dự án thuộc Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch ASEAN tại Nhật Bản điều phối phiên thảo luận.

Từ tiềm năng đến hành động

Các nước Việt Nam, Lào và Campuchia đang sở hữu những vùng nông nghiệp giàu tiềm năng, sản phẩm đa dạng, khí hậu và thổ nhưỡng thuận lợi. Tuy nhiên, để đi từ tiềm năng đến giá trị cao, cần rất nhiều sự nỗ lực phối hợp từ nông dân, doanh nghiệp đến các cơ quan nhà nước và đặc biệt là sự đồng hành của thị trường.

Phiên thảo luận là cơ hội để các nhà quản lý, doanh nghiệp lắng nghe những câu chuyện thực tiễn, những bước đi cụ thể và gợi mở các mô hình hợp tác thiết thực. Từ đó, xây dựng một chuỗi giá trị nông sản bền vững, mang lại lợi ích cho người dân và doanh nghiệp khi tiếp cận thị trường Nhật Bản.

Phiên thảo luận chuyên đề “Từ vùng cao đến giá trị cao”

Gia Lai là một trong những địa phương đi đầu về xuất khẩu cà phê và hồ tiêu hữu cơ của Việt Nam, đây được xem là điểm sáng trong bức tranh hợp tác này. Ông Phạm Văn Binh, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Gia Lai cho biết, tỉnh đã xác định rõ Nhật Bản là thị trường trọng điểm nhờ vào sức tiêu thụ ổn định, giá trị cao và yêu cầu khắt khe - yếu tố giúp nâng chuẩn sản xuất của người dân.

Với lợi thế địa lý của vùng cao nguyên, tiềm năng về dư địa phát triển và nguồn lao động trẻ dồi dào, thủ tục hành chính nhanh gọn, tỉnh Gia Lai mong rằng thông qua hội nghị này, các doanh nghiệp Nhật Bản có thể quan tâm hơn đến các sản phẩm và tiềm năng phát triển nông sản của tỉnh, từ đó thiết lập hệ thống phân phối và mở rộng thị trường tại Nhật Bản.

Đồng thời, địa phương mong muốn các doanh nghiệp Nhật Bản cân nhắc đầu tư vào Gia Lai, đặc biệt trong lĩnh vực chế biến sâu các sản phẩm nông sản như cà phê, hồ tiêu, sắn, hạt điều, cao su và trái cây… Việc thành lập các nhà máy chế biến ngay tại vùng nguyên liệu không chỉ giúp giảm chi phí logistics mà còn nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của thị trường quốc tế.

“Chúng tôi đang hỗ trợ doanh nghiệp và hợp tác xã đạt các chứng nhận quốc tế như JAS (hữu cơ Nhật), phát triển vùng nguyên liệu có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đồng thời phối hợp tổ chức các đoàn công tác xúc tiến thương mại trực tiếp tại Nhật. Bên cạnh đó, Gia Lai cũng đang từng bước thúc đẩy liên kết với các tỉnh bạn ở Lào và Campuchia để hình thành chuỗi cung ứng xuyên biên giới, mở rộng quy mô và đảm bảo nguồn hàng ổn định”, ông Phạm Văn Binh chia sẻ.

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận

Không chỉ dừng lại ở chính sách, những doanh nghiệp tiên phong chính là minh chứng rõ ràng nhất cho khả năng chinh phục thị trường Nhật Bản. Một trong số đó là Công ty TNHH Vĩnh Hiệp, đơn vị đã đưa cà phê Việt Nam lên kệ siêu thị Nhật sau nhiều năm kiên trì với sứ mệnh sản xuất cà phê hữu cơ theo hướng bền vững.

Ông Thái Như Hiệp, Giám đốc Công ty TNHH Vĩnh Hiệp cho rằng, “xuất khẩu sang Nhật không dễ, nhưng rất xứng đáng”.

“Để thâm nhập thị trường Nhật, chúng tôi đã phải đầu tư rất nhiều thời gian để tìm hiểu thói quen tiêu dùng, yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Chúng tôi cải tiến dây chuyền chế biến ướt, đào tạo nông dân theo hướng canh tác sạch và minh bạch. Chìa khóa để thành công là uy tín. Khi đã xây dựng được lòng tin, đối tác Nhật sẽ hợp tác rất lâu dài”, ông Thái Như Hiệp nói.

Ông Hiệp cũng tin rằng, sự hợp tác giữa nông dân và doanh nghiệp Việt Nam với các vùng nguyên liệu của Lào, Campuchia sẽ giúp mở rộng năng lực sản xuất, giảm chi phí và gia tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường Nhật Bản, nhất là với các mặt hàng chế biến sâu.

Ông Phạm Văn Binh - Giám đốc Sở Công Thương Gia Lai xác định, Nhật Bản là thị trường trọng điểm

Từ phía thị trường tiêu thụ, ông Nagura, Cố vấn Hiệp hội Siêu thị quốc gia Nhật Bản đã chỉ rõ ba yếu tố người tiêu dùng Nhật luôn quan tâm khi lựa chọn sản phẩm nhập khẩu: an toàn thực phẩm, bao bì đẹp và thông tin minh bạch.

“Người Nhật rất kỹ tính. Họ thường đọc kỹ nhãn mác, chú ý đến hạn sử dụng, quy trình sản xuất và các chứng nhận đi kèm. Đặc biệt, những sản phẩm mang tính đặc trưng vùng miền và có câu chuyện đi kèm sẽ dễ tạo thiện cảm”, ông Nagura nhấn mạnh.

Ông cũng khuyến nghị doanh nghiệp các nước Campuchia, Lào và Việt Nam không nên nôn nóng mà cần bắt đầu từ quy mô nhỏ, lựa chọn một vài dòng sản phẩm tiêu biểu, xây dựng thương hiệu nghiêm túc và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các nhà nhập khẩu giàu kinh nghiệm trong khu vực để vượt qua rào cản ngôn ngữ, văn hóa và kỹ thuật.

Tại phiên thảo luận, ông Chia Vêng, Giám đốc Sở Thương mại tỉnh Kratie, Vương quốc Campuchia chia sẻ, địa phương này đang triển khai nhiều chương trình đào tạo sản xuất nông nghiệp sạch, nhất là với các sản phẩm như xoài, điều, rau quả. Chính quyền hỗ trợ nông dân thành lập nhóm sản xuất, ứng dụng thực hành nông nghiệp tốt (GAP), từng bước nâng cao chất lượng và tính đồng đều của sản phẩm.

“Một số doanh nghiệp Việt Nam đã hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu đơn hàng xuất khẩu thử nghiệm. Chúng tôi mong muốn mở rộng hợp tác này, đặc biệt về logistics lạnh và truy xuất nguồn gốc, để có thể tiếp cận Nhật hiệu quả hơn”, Giám đốc Sở Thương mại tỉnh Kratie chia sẻ.

Tiếng nói từ thị trường

Tiếp nối phiên thảo luận là những chia sẻ từ chính những người đang trực tiếp làm ra nông sản, từ hộ nông dân đến nhà nhập khẩu. Ông Nguyễn Tấn Công, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp và dịch vụ Nam Yang (tỉnh Gia Lai), cho biết, HTX của ông sản xuất tiêu hữu cơ hoàn toàn không dùng hóa chất, sử dụng phân hữu cơ và quản lý bằng nhật ký điện tử. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là năng lực thiết kế bao bì, nhãn mác song ngữ và việc kết nối trực tiếp với các nhà mua hàng tại Nhật vẫn còn hạn chế.

“Chúng tôi rất mong được Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch ASEAN tại Nhật Bản hỗ trợ tham gia hội chợ tại Nhật, hoặc tổ chức các chương trình kết nối cụ thể với nhà nhập khẩu. Nếu có được đầu ra ổn định, chúng tôi sẽ mạnh dạn đầu tư hơn nữa cho sản xuất sạch”, ông Nguyễn Tấn Công kỳ vọng.

Các đại biểu tham dự hội nghị

Trong khi đó, ông Phan Bá Kiên, Giám đốc Công ty TNHH BaKa chia sẻ: Công ty đã xây dựng chuỗi liên kết với những quy định ràng buộc về quy trình sản xuất để tạo ra vùng nguyên liệu ổn định, chất lượng, hướng đến tiêu chuẩn hữu cơ, cung cấp ra thị trường mỗi năm khoảng 500-600 tấn cà phê nhân, trong đó cà phê chất lượng cao khoảng 200 tấn.

Hiện lợi thế của tỉnh Gia Lai là vùng nguyên liệu cà phê rộng lớn và cà phê cũng là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh. Do đó việc xây dựng thương hiệu cà phê Gia Lai đang trở thành yêu cầu có ý nghĩa sống còn với ngành sản xuất cà phê. Tuy nhiên, việc này đang gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự chung tay phối hợp của các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước. Một vấn đề đặt ra hiện nay chính là muốn tồn tại và phát triển thì cà phê sạch là lựa chọn tất yếu.

“Trong hành trình kiến tạo thương hiệu, chúng tôi mong mỏi địa phương sẽ có thêm nhiều chính sách hiệu quả để tạo điều kiện cho doanh nghiệp. Cùng với đó, việc hợp tác với nông dân Lào hay Campuchia để cùng cung ứng cho thị trường Nhật là một hướng đi mới sẽ mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận, tham gia vào các chuỗi giá trị, từng bước xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường”, ông Phan Bá Kiên chia sẻ.

Từ góc độ thương nhân, ông Naoya, nhà nhập khẩu Nhật Bản lâu năm, khẳng định thị trường Nhật Bản cần sự ổn định không chỉ về chất lượng sản phẩm, mà còn về tiến độ giao hàng, hồ sơ pháp lý và thông tin minh bạch.

Ông Naoya chia sẻ rằng, nhiều nhà cung cấp từ khu vực Campuchia, Lào và Việt Nam còn thiếu tài liệu tiếng Nhật, không gửi đầy đủ hồ sơ kiểm nghiệm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, gây khó khăn khi làm việc với siêu thị hoặc cơ quan kiểm dịch tại Nhật. “Nếu các doanh nghiệp Việt Nam, Campuchia, Lào có thể bổ sung tài liệu song ngữ, hoặc có cán bộ phụ trách kỹ thuật hiểu văn hóa và ngôn ngữ Nhật, thì việc hợp tác sẽ thuận lợi hơn rất nhiều”, ông Naoya nói.

9 biên bản thoả thuận hợp tác về phát triển vùng nguyên liệu sạch được ký giữa Sở Công Thương các tỉnh của 3 nước Việt Nam, Lào, Campuchia

Phiên thảo luận khép lại trong không khí cởi mở, thực tế và lạc quan. Đại diện các bên đều đồng thuận rằng, việc đưa nông sản 3 nước Việt Nam, Campuchia, Lào vào thị trường Nhật Bản không thể là một chiến dịch ngắn hạn mà là một quá trình dài hơi, cần sự kiên trì, minh bạch và đồng hành.