Tín hiệu đáng lo từ thị trường lao động
Theo RT ngày 4/9, tỷ lệ thất nghiệp của Liên Bang Đức vừa chạm mức cao nhất trong vòng một thập kỷ, với hơn 3 triệu người không có việc làm trong tháng 8. Con số này không chỉ phản ánh tình hình thị trường lao động mà còn cho thấy sức khỏe nền kinh tế lớn nhất châu Âu đang chịu nhiều sức ép.
Sau hai năm liên tiếp suy giảm, nước Đức tiếp tục đối diện nguy cơ tăng trưởng âm trong năm 2025 khi sản lượng đã sụt giảm 0,3% trong quý II, bất chấp sự phục hồi nhẹ ở quý đầu năm.
Bà Andrea Nahles, lãnh đạo Cơ quan Liên bang về Việc làm, chỉ rõ nguyên nhân trực tiếp của tình trạng thất nghiệp là sự suy yếu chung của nền kinh tế. Thủ tướng Friedrich Merz cũng thừa nhận đất nước đang trải qua một “khủng hoảng cơ cấu” chứ không đơn thuần là giai đoạn yếu kém ngắn hạn.
Tỷ lệ thất nghiệp của Đức vừa chạm mức cao nhất trong vòng một thập kỷ. Ảnh: Getty Image
Đặc biệt, ngành công nghiệp ô tô, vốn là biểu tượng và trụ cột của kinh tế Đức, đã cắt giảm hơn 51.000 việc làm trong một năm qua, đặt ra câu hỏi lớn về năng lực cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ sang công nghệ xe điện và phần mềm.
Song, những thách thức này không chỉ phản ánh khó khăn mà còn mở ra cơ hội để Đức tái định hình mô hình tăng trưởng. Với nền tảng khoa học công nghệ hàng đầu châu Âu, mạng lưới doanh nghiệp vừa và nhỏ (Mittelstand) bền bỉ, cùng hệ thống giáo dục nghề nghiệp tiên tiến, Đức có nhiều điều kiện để vượt qua giai đoạn hiện nay nếu tận dụng đúng hướng đi.
Giải pháp cho nền kinh tế bền vững
Một trong những nguyên nhân then chốt của suy thoái Đức là cú sốc năng lượng khi nguồn cung giá rẻ đột ngột dừng lại. Điều này đẩy chi phí sản xuất tăng cao, làm suy yếu sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, đây cũng là động lực buộc nước Đức đẩy nhanh chuyển dịch sang năng lượng sạch và tự chủ hơn trong dài hạn. Đầu tư mạnh vào hạ tầng LNG, năng lượng tái tạo và công nghệ lưu trữ đang trở thành xu thế tất yếu. Nếu Berlin thúc đẩy nhanh tiến trình này, chi phí năng lượng có thể ổn định trở lại, đồng thời tạo thêm nhiều việc làm trong lĩnh vực công nghệ xanh.
Trong bối cảnh ngành ô tô truyền thống suy yếu, cơ hội lớn mở ra cho đổi mới sáng tạo. Đức đã từng thành công trong việc dẫn đầu toàn cầu về động cơ đốt trong và giờ đây cần phát huy thế mạnh đó trong cuộc đua xe điện, pin nhiên liệu và phần mềm tự lái. Chính phủ có thể hỗ trợ bằng việc giảm gánh nặng thuế, tăng ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu và phát triển, đồng thời thu hút nhân tài công nghệ cao từ khắp nơi trên thế giới.
Bên cạnh đó, việc nâng cấp kỹ năng cho lực lượng lao động là giải pháp lâu dài. Hệ thống đào tạo nghề kép (Dual System) vốn được coi là “bí quyết thành công” của Đức có thể điều chỉnh để đáp ứng yêu cầu mới của nền kinh tế số. Các chương trình tái đào tạo, giúp công nhân ngành ô tô hoặc công nghiệp truyền thống chuyển sang lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghệ thông tin, logistics hay y tế, sẽ giúp giảm áp lực thất nghiệp và tạo nguồn nhân lực chất lượng cho các ngành mới nổi.
Một yếu tố khác không kém phần quan trọng là mở rộng thị trường. Khi nhu cầu trong nước suy yếu, doanh nghiệp Đức cần tìm kiếm cơ hội tại các thị trường ngoài EU. Việc tăng cường hợp tác với châu Á, đặc biệt là các nền kinh tế đang phát triển nhanh, có thể trở thành động lực tăng trưởng mới. Với uy tín lâu năm về chất lượng và sự chính xác, hàng hóa và dịch vụ Đức vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh, miễn là được điều chỉnh phù hợp với nhu cầu và thu nhập của các thị trường mới.
Về chính sách vĩ mô, Berlin cần duy trì sự cân bằng, vừa củng cố kỷ luật tài khóa để giữ niềm tin của nhà đầu tư, vừa có biện pháp hỗ trợ đủ mạnh để không làm suy kiệt doanh nghiệp và người lao động. Các gói đầu tư công vào hạ tầng xanh, chuyển đổi số và nghiên cứu khoa học chính là cách để vừa thúc đẩy tăng trưởng, vừa tạo nền tảng dài hạn cho nền kinh tế.
Quan trọng hơn, chính phủ cần xây dựng niềm tin rằng khó khăn hiện nay có thể được vượt qua bằng cải cách. Thông điệp rõ ràng, kiên định từ lãnh đạo sẽ giúp trấn an người dân và thị trường, đồng thời tạo động lực để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư trở lại.
Cơ hội trong khủng hoảng
Trong lịch sử, Đức đã nhiều lần vượt qua khủng hoảng nhờ khả năng kiên định và đổi mới. Sau Thế chiến II, nước Đức từ đống tro tàn đã vươn lên thành “phép màu kinh tế” của châu Âu.
Sau khủng hoảng tài chính 2008, Berlin trở thành động lực giúp EU phục hồi. Giai đoạn hiện nay cũng là một thử thách tương tự, nhưng cũng có thể mở ra một chu kỳ phát triển mới nếu biết nắm bắt.
Khủng hoảng cơ cấu, nếu nhìn từ góc độ tích cực, là cơ hội để loại bỏ những mô hình cũ kém hiệu quả và xây dựng nền tảng phù hợp hơn cho tương lai. Nền kinh tế Đức sẽ phải bớt phụ thuộc vào năng lượng rẻ từ bên ngoài, bớt phụ thuộc vào ngành công nghiệp ô tô truyền thống, và thay vào đó là mở rộng sang lĩnh vực công nghệ số, năng lượng sạch, trí tuệ nhân tạo và y sinh.
Dù khó khăn hiện tại gây ra nhiều thách thức xã hội, trong đó có thất nghiệp, nhưng nếu các giải pháp hỗ trợ được triển khai kịp thời, người lao động có thể nhanh chóng được tái hòa nhập vào thị trường với kỹ năng mới. Điều này không chỉ giúp giảm áp lực chi tiêu an sinh, mà còn tạo sức bật cho các ngành mũi nhọn trong tương lai.
Trong bối cảnh toàn cầu cạnh tranh gay gắt, Đức vẫn giữ nhiều lợi thế: Một hệ thống pháp luật minh bạch, vị thế trung tâm của châu Âu, nền tảng công nghệ tiên tiến và truyền thống đổi mới sáng tạo lâu đời. Chính những yếu tố này sẽ là nền tảng để Berlin không chỉ vượt qua khủng hoảng, mà còn định hình lại vai trò đầu tàu của châu Âu trong kỷ nguyên mới.
Con đường phía trước chắc chắn không dễ dàng. Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và sản lượng công nghiệp suy giảm là những cảnh báo rõ ràng. Tuy nhiên, với quyết tâm cải cách, định hướng chính sách đúng đắn và sự chung sức của cả chính phủ, doanh nghiệp và người dân, Đức hoàn toàn có thể biến khủng hoảng thành cơ hội.
Từ việc đa dạng hóa nguồn năng lượng, đầu tư vào công nghệ xanh và kỹ thuật số, đến việc tái đào tạo lực lượng lao động và mở rộng thị trường quốc tế, mỗi giải pháp đều góp phần giúp nền kinh tế lớn nhất châu Âu khôi phục đà tăng trưởng. Quan trọng hơn, những bước đi này sẽ đặt nền móng cho một mô hình phát triển bền vững, ít phụ thuộc hơn và sẵn sàng thích ứng với biến động toàn cầu.
Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, nước Đức càng bị thử thách thì càng mạnh mẽ. Lần này cũng không ngoại lệ. Nếu biết tận dụng thời điểm này để thúc đẩy cải cách, Đức có thể không chỉ vượt qua giai đoạn khó khăn, mà còn mở ra một kỷ nguyên tăng trưởng mới, vững vàng hơn và bền bỉ hơn.
