Bắc Ninh thúc đẩy đầu ra cho sản phẩm đồng bào dân tộc thiểu số

Trong những năm gần đây, Bắc Ninh không chỉ được biết đến là trung tâm công nghiệp điện tử hàng đầu cả nước, mà còn là vùng đất giàu tiềm năng nông sản, với nhiều sản phẩm đặc trưng gắn với đời sống đồng bào dân tộc thiểu số. Làm thế nào để những sản phẩm ấy vượt khỏi quy mô nhỏ lẻ, tìm được chỗ đứng bền vững trên thị trường trong nước và từng bước vươn ra xuất khẩu? Đây là bài toán đặt ra cho chính quyền địa phương và ngành Công Thương. Nhằm làm rõ định hướng cũng như các giải pháp cụ thể, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh.

Đa dạng giải pháp hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm

- Thưa ông, thời gian qua tiêu thụ hàng hóa của vùng đồng bào dân tộc thiểu số là một trong những trọng tâm của tỉnh Bắc Ninh. Sở Công Thương đã triển khai những giải pháp cụ thể nào để hỗ trợ bà con?

Ông Nguyễn Văn Phương: Chúng tôi luôn xác định tiêu thụ nông sản, đặc biệt là sản phẩm của bà con dân tộc thiểu số, là nhiệm vụ then chốt để nâng cao hiệu quả sản xuất. Sản phẩm chỉ thật sự có giá trị khi được tiêu thụ thuận lợi, giá bán ổn định và mang lại lợi nhuận. Xuất phát từ quan điểm đó, Sở Công Thương đã tham mưu cho tỉnh xây dựng nhiều kế hoạch xúc tiến thương mại một cách bài bản, từ khâu khảo sát thị trường đến khâu tổ chức kết nối cung cầu.

Trong thời gian qua, chúng tôi đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Thứ nhất, khảo sát thị trường thường xuyên để cập nhật nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng. Trên cơ sở đó, Sở đưa ra khuyến cáo giúp bà con tổ chức sản xuất theo hướng đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hoặc hướng tới nông nghiệp hữu cơ, từ đó bảo đảm sản phẩm đủ tiêu chuẩn để vào siêu thị hoặc phục vụ xuất khẩu. Thứ hai, kết nối mạnh mẽ với hệ thống phân phối. Ngoài chợ truyền thống, tỉnh đã hỗ trợ đưa sản phẩm đặc sản của bà con vào các siêu thị, trung tâm thương mại và đặc biệt là lên các sàn thương mại điện tử lớn. Chúng tôi tổ chức tập huấn, hỗ trợ bà con mở gian hàng trực tuyến, hướng dẫn cách bán hàng, quảng bá và tiếp cận khách hàng. Một số mô hình livestream bán hàng đã mang lại hiệu quả rõ rệt, điển hình như mùa vải thiều vừa qua, lãnh đạo tỉnh cùng trực tiếp tham gia bán hàng trực tuyến để hỗ trợ bà con.

Nhờ các giải pháp đồng bộ này, nhiều sản phẩm đặc trưng của Bắc Ninh đã có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn do yếu tố khách quan, như thời tiết bất lợi ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Để khắc phục, chúng tôi tiếp tục khuyến cáo bà con áp dụng tiến bộ khoa học - công nghệ trong sản xuất, nâng cao chất lượng đồng đều, giảm rủi ro do biến động khí hậu.

- Để đảm bảo đầu ra bền vững, liên kết chuỗi giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ đóng vai trò quan trọng. Theo ông, ở Bắc Ninh hiện nay, việc xây dựng liên kết chuỗi cho sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn vướng ở đâu?

Ông Nguyễn Văn Phương: Liên kết chuỗi đúng nghĩa phải là một hệ thống đồng bộ, trong đó nông dân sản xuất theo quy chuẩn, doanh nghiệp đứng ra bao tiêu và các đơn vị chế biến, logistics hỗ trợ để đưa sản phẩm đi xa. Ở Bắc Ninh, chúng tôi đã hình thành được một số mô hình như vậy và bước đầu cho kết quả khả quan. Tuy nhiên, thực tế còn nhiều vướng mắc.

Thứ nhất, năng lực của bà con nông dân còn hạn chế về kỹ năng sản xuất theo hợp đồng, khả năng tuân thủ các quy trình kỹ thuật và sự gắn kết với doanh nghiệp. Điều này dẫn tới tình trạng sản phẩm làm ra chưa thật sự đồng bộ về chất lượng, gây khó cho khâu chế biến và tiêu thụ. Thứ hai, công tác bảo quản và vận chuyển còn yếu. Nhiều loại nông sản đặc sản của bà con có đặc thù dễ hỏng, nếu không có hệ thống kho lạnh, bảo quản hiện đại, sản phẩm khó giữ được chất lượng để đi xa, nhất là khi muốn xuất khẩu. Đây chính là “nút thắt” lớn nhất cản trở đầu ra.

Để tháo gỡ, Sở Công Thương tập trung vào hai hướng. Một là, tăng cường tuyên truyền, khuyến khích bà con tham gia các hợp tác xã, tổ hợp tác để có sự liên kết chặt chẽ hơn với doanh nghiệp, từ sản xuất đến bao tiêu. Hai là, phối hợp với các ngành, đặc biệt là ngành nông nghiệp và hệ thống logistic, để từng bước đầu tư kho bãi, bảo quản lạnh, mở rộng dịch vụ vận chuyển. Song song với đó, chúng tôi khuyến khích doanh nghiệp chế biến đầu tư dây chuyền hiện đại để gia tăng giá trị, tránh tình trạng “được mùa rớt giá” do chỉ bán sản phẩm tươi.

Có thể nói, xây dựng liên kết chuỗi là chìa khóa bền vững, nhưng muốn làm tốt, cần sự vào cuộc đồng bộ từ Nhà nước, doanh nghiệp và bà con nông dân. Nếu chỉ một khâu yếu thì toàn bộ chuỗi sẽ bị ảnh hưởng.

Chuyển đổi số và kiến nghị chính sách

- Trong bối cảnh chuyển đổi số đang tạo cơ hội lớn, Sở Công Thương có định hướng gì để hỗ trợ bà con dân tộc thiểu số nâng cao kỹ năng số, đẩy mạnh tiêu thụ trực tuyến? Và ông có kiến nghị gì để thúc đẩy đầu ra mạnh mẽ hơn trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Văn Phương: Chúng tôi xác định thương mại điện tử và các mô hình bán hàng trực tuyến, đặc biệt là livestream, là xu hướng tất yếu. Đây không chỉ là kênh quảng bá mà còn là công cụ giúp sản phẩm của bà con tiếp cận nhanh chóng với người tiêu dùng cả nước. Bắc Ninh đã và đang triển khai nhiều khóa tập huấn cho nông dân, hướng dẫn từ việc lập gian hàng trên các sàn thương mại điện tử đến kỹ năng quảng bá sản phẩm qua hình ảnh, video và livestream. Khi người dân biết cách tận dụng nền tảng số, họ sẽ chủ động hơn, không chỉ phụ thuộc vào khâu trung gian.

Đặc biệt, chúng tôi khuyến khích sự tham gia của cả hệ thống chính trị. Điển hình như lãnh đạo tỉnh trực tiếp đồng hành cùng bà con trong các buổi bán hàng trực tuyến, vừa quảng bá hình ảnh địa phương, vừa tạo động lực tinh thần cho người dân. Thực tế đã chứng minh, những mô hình như vậy tạo hiệu ứng truyền thông mạnh, thu hút người tiêu dùng và nâng cao uy tín cho sản phẩm.

Về kiến nghị, tôi cho rằng để sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tiêu thụ tốt, cần sự vào cuộc đồng bộ của nhiều cấp, ngành. Chính quyền địa phương phải tiếp tục hỗ trợ hạ tầng bảo quản, logistics, đồng thời tạo cơ chế thuận lợi để doanh nghiệp tham gia bao tiêu. Các bộ, ngành Trung ương cần có chính sách hỗ trợ tài chính, khuyến khích doanh nghiệp chế biến đầu tư sâu, giúp nâng cao giá trị gia tăng. Quan trọng nhất, người dân phải chủ động đổi mới tư duy sản xuất, mạnh dạn tiếp cận công nghệ, coi thương mại điện tử là con đường dài hạn để vươn xa.

- Cảm ơn ông về những chia sẻ!

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, nhiều sản phẩm đặc trưng của Bắc Ninh đã dần khẳng định được vị thế trên thị trường. Không chỉ tiêu thụ thuận lợi trong tỉnh và khu vực, nhiều mặt hàng còn có mặt tại các hệ thống phân phối lớn và bước đầu xuất khẩu ra nước ngoài. Điều này cho thấy nỗ lực của ngành Công Thương Bắc Ninh đã thực sự mở ra hướng đi bền vững, giúp sản phẩm của bà con vươn xa hơn, thay vì chỉ quanh quẩn trong phạm vi địa phương.